Türk mühəndisləri tərəfindən rekord sürətlə istehsal olunan və dünyaya ixrac olunan yerli süni tənəffüs aparatından sonra daha bir uğur əldə edilib. Belə ki, Türkiyə ilk dəfə rəsmi olaraq “COVID-19”a qarşı sintez dərmanın hazır olduğunu bəyan edib.

milliyet.com.tr saytının məlumatına görə, ölkənin Sənaye və Texnologiyalar naziri Mustafa Varank bu barədə açıqlama verib: “32 nəfərdən ibarət komanda ilə qırx gün ərzində yerli və milli olaraq öz sintezimizlə hazırladığımız “Favicovir” adlı dərmanı istehsal etdik”.

Nazir dərmanın lisenziyalaşdırma mərhələsində olduğunu və bunun qürurverici hal olduğunu bildirib.

Yerli sintez dərman lisenziya verildikdən sonra “COVID-19” xəstələrinin müalicəsində istifadə ediləcək.

Qeyd edək ki, dərmanın ixrac olunması da planlaşdırılır.

“Bizim bugünkü gəncliyimiz sağlam düşüncəli gənclikdir, vətənpərvər gənclikdir, xalqını, millətini sevən gənclikdir… Gənclərimiz mükəmməl təhsil almalı, həyatı dərindən öyrənməli, dünyada gedən prosesləri bilməlidir. Lazımi fəaliyyət göstərib öz xalqına, dövlətinə xidmət etməlidir”.

Heydər ƏLİYEV

Gəncliyin intellektual, mənəvi imkan və ölçülərinin geniş olması dövlətimiz üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan dövləti çalışır ki, cəmiyyətin aparıcı təbəqəsi olan gənclər inkişaf və inteqrasiya baxımından dünyadakı vacib meyarlara cavab versinlər. Həqiqət odur ki, cəmiyyətin gələcəyi gənclərdir. Bu danılmaz gerçəkliyi siyasi fəaliyyəti boyunca yüksək dəyərləndirən, gəncliyə qayğını öz iş prinsipinə çevirən və onların inkişafı üçün hər cür lazımi tədbirlər həyata keçirən Ümummilli Lider Heydər Əliyev faktoru bir reallıq idi.

Ulu Öndər ölkədə gedən demokratik islahatlara və insan hüquqlarının qorunmasına həmişə diqqət yetirirdi. İctimai-siyasi, mədəni həyatımızın müxtəlif sahələrində sistemli islahatlar aparır, bütün proseslərdə gənclərin roluna həmişə xüsusi yer verirdi. Müxtəlif qurumlarda, dövlət idarələrində, siyasi və iqtisadi arenalarda gənclərin fəal iştirakını təmin edirdi. Hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə Ulu Öndər gənclərə diqqət və qayğını dövlət siyasətinin əsas prioritet istiqaməti kimi müəyyənləşdirmişdi.

Heydər Əliyev ilk dəfə 1969-cu ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra gənclərin sağlam ruhda böyümələri, mükəmməl təhsil almaları üçün mümkün olan bütün işləri yüksək səviyyədə həyata keçirmişdir. Ən bilikli və yüksək bacarıqlı gəncləri keçmiş SSRİ-nin tanınmış ali təhsil müəssisələrinə oxumağa göndərməsi hələ o illərdə Azərbaycana yeni intellektual səviyyə, həyata üstün baxışlar və geniş dünyagörüşü gətirmişdir.

Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan bir müddət sonra ölkədə yaranmış hakimiyyətsizlik, özbaşınalıq, anarxiya və xaos bütün sahələrdə olduğu kimi, gəncliyin də həyatına çox ağır təsir göstərmişdir. Lakin Heydər Əliyevin xalqın təkidli tələbindən sonra müstəqil ölkənin rəhbərliyinə qayıdışı ilə gəncliyin də həyat və mübarizəsində əsaslı dönüş yaranmışdır. İlk gündən gəncliyin istək və arzularına, rastlaşdığı çətinliklərə müdrikliklə diqqət yetirilmiş, müstəqil ölkənin gənclər siyasətinin əsasları qoyulmuşdur. Bununla da 1993-cü ildən etibarən gənc nəsillə iş dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən birinə çevrilmişdir.

Ulu Öndər Heydər Əliyev gənclər siyasətinin məqsədlərini, prinsiplərini, istiqamətlərini, təşkilati-hüquqi əsaslarını müəyyən edən və bu sahədə yaranan münasibətləri tənzimləyən xüsusi qanun imzaladı. Burada gənclərin vətənpərvərlik, azərbaycançılıq, dövlətçilik, dünyəvilik prinsipləri əsasında xalqımızın tarixinə, mədəni irsinə, adət-ənənələrinə, dövlət dilinə və rəmzlərinə, milli mənəvi və ümumbəşəri dəyərlərə hörmət ruhunda tərbiyə olunması öz əksini tapdı.

Yeni nəslin inkişafının əsas amili gənclərin dövlət və cəmiyyətin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi və mədəni həyatında iştirakının təmin edilməsidir. Bu məqsədlə ölkəmizdə rəhbərlik tərəfindən silsilə addımlar atıldı. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 iyul 1994-cü il tarixli fərmanı ilə ölkəmizdə Gənclər və İdman Nazirliyi yaradıldı. “Hər bir Azərbaycan gənci hər şeydən çox, hər şeydən artıq müstəqil Azərbaycanın bu günü, gələcəyi haqqında düşünməlidir” – deyən Ulu Öndər sözügedən nazirliyin əsasını qoydu. Bu siyasi dövlət institutu qısa vaxtda gənclər siyasətinin əsas hədəflərini müəyyənləşdirdi və reallaşdırmağa başladı. 1995-ci ildə Gənclər Təşkilatlarının Milli Şurası yaradıldı. Azərbaycan gənclərinin cəmiyyətin inkişafında və bir çox vacib problemlərin həllində rolunu artırmaq, ölkənin gələcək inkişafında iştirakını və məsuliyyətini yüksəltmək məqsədilə Ümummilli Lider Heydər Əliyev tərəfindən hələ 1995-ci ildə Azərbaycan Gənclərinin Forumunun keçirilməsi təşəbbüsü irəli sürüldü. Beləliklə, 2 fevral 1996-cı ildə Azərbaycan Gənclərinin I Forumu keçirildi. İlk forum Azərbaycanda gənclər siyasətinin müəyyən olunmasında mühüm rol oynadı. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, dünya üzrə gənclər günü yalnız 1999-cu ildə BMT-nin qərarı ilə elan edildi.

1997-ci il fevralın 1-də forumun ildönümü münasibətilə gənclərin bir qrupunu qəbul edən Ulu Öndər 2 fevral – Azərbaycan Gəncləri Gününün elan edilməsi haqqında sərəncam imzaladı.

Bundan əlavə, gənclərin II Forumu, həmçinin imzalanmış “Dövlət gənclər siyasəti haqqında”, “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında”, “Gənc istedadlar üçün təqaüdlərin təsis edilməsi haqqında” sənədlər, eyni zamanda “Azərbaycanın gənc istedadlarına dövlət qayğısı haqqında”, “Gənc ailə”, “Gənclərdə vətənpərvərlik və vətəndaşlıq hisslərinin yüksəldilməsi haqqında”, “İstedadlı yeniyetmələrin və yaradıcı gənclərin sosial, iqtisadi və s. problemlərinin həllinə yönəlmiş, onların öz qabiliyyətlərini inkişaf etdirmələrinə kömək edən Dövlət Proqramı”, “Ordudan tərxis olunmuş gənclərin məşğulluğu”, “Gənclər siyasəti haqqında” qəbul olunmuş proqramlar, qanunlar Azərbaycan gəncliyinin inkişafı yolunda çox mühüm faktora çevrildi.

Ulu Öndər 9 iyul 1999-cu ildə “Dövlət gənclər siyasəti haqqında” sənədə imza atmaqla bu sahədə böyük inkişaf xəritəsi tərtib etdi. Bu fərman çox geniş spektri – gənclərin təhsili, tərbiyəsi, sağlamlığı, intellektual və mənəvi inkişafı, asudə vaxtının təşkili problemlərinin həlli, hüquqlarının müdafiəsi, respublikanın ictimai-siyasi və mədəni həyatında iştirakı ilə bağlı məsələləri əhatə edirdi. Heydər Əliyevin bu fərmanı dövlət orqanlarının diqqətinin gənclərin problemlərinin həllinə yönəldilməsi baxımından son dərəcə əhəmiyyətli sənəddir və indi də gənclər təşkilatları və gənclər üzrə dövlət strukturları tərəfindən mərhələ-mərhələ həyata keçirilir. Bu tarixi fərmanı, əslində, Azərbaycan gənclərinin həyatında yeni mərhələ, doğru dönüş nöqtəsi hesab etmək olar. Məhz bu fərmandan sonra, 9 aprel 2002-ci ildə “Gənclər siyasəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu dövlət başçısı tərəfindən imzalandı. Bu qanun Azərbaycanda gənclər siyasətinin hüquqi əsaslarını ifadə edir və bu siyasətin qarşıya qoyduğu prinsipləri vahid konsepsiya halında, ayrıca maddələrlə tənzimləyir. Əslində, gənclər siyasətinin ən yaxşı tərifi də elə “Gənclər siyasəti haqqında” qanunun ilk maddəsində aydın şəkildə verilmişdir: “Gənclər siyasəti – gənclərin hərtərəfli inkişafını, cəmiyyətin həyatında onların fəal iştirakını təmin etmək məqsədilə dövlət tərəfindən ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, təşkilati-hüquqi şəraitin və təminatların yaradılmasına yönəlmiş tədbirlər sistemidir”.

Sözsüz ki, bu gün uğurla həyata keçirilən dövlət gənclər siyasəti Azərbaycan Respublikasını inkişafa aparan təməl prinsiplərdən biri kimi qəbul olunur. Gənclər, əslində, cəmiyyətin və dövlətin səsidir. Güclü cəmiyyətin və güclü dövlətin formalaşdırılması üçün sağlam bədənli və sağlam ruhlu gənclərin olması mütləq vacib və əhəmiyyətlidir.

Bu baxımdan Heydər Əliyev siyasi kursunu layiqincə davam etdirən cənab İlham Əliyev prezident seçilən vaxtdan etibarən gənclərlə iş məsələsinə eyni diqqətlə yanaşır. Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2005-ci ildə “Azərbaycan Gəncliyi Dövlət Proqramı haqqında (2005-2009)” fərmanın imzalanması, Gənclər Siyasəti üzrə I Qlobal Forumun Azərbaycanda keçirilməsi, “Gənclər sahəsində Bakı Öhdəlikləri”nin qəbul edilməsi ölkəmizin gənclər siyasəti sahəsində uğurunu, yeni yanaşmaların və standartların tətbiqini əks etdirir. Son illərdə ardıcıllıqla qəbul edilmiş və hazırda uğurla həyata keçirilməkdə olan “Azərbaycan gənclərinin İnkişaf Strategiyası (2015-2025-ci illər)”, “Azərbaycan gəncliyi 2017-2021-ci illərdə Dövlət Proqramı” gənclərin fərdi inkişafı və qərarların qəbulu prosesində iştirakının artırılması istiqamətində yeni imkanlar yaradır.

Dövlətin gənclər siyasətində gənc alim və tədqiqatçıların fəaliyyətinin dəstəklənməsi, onların elmə həvəsləndirilməsi, yeniyetmə və gənclər üçün faydalı olan maarifləndirici, elmi-kütləvi, televiziya və radio verilişlərinin hazırlanması və yayımlanması da yeni dövlət proqramında qarşıya qoyulan vəzifələrdən biridir. Ölkəmizdə ardıcıl olaraq elm festivallarının keçirilməsi, alimlərin layihələrinin maliyyələşdirilməsi, gənc alimlərin beynəlxalq konfranslarda iştirakının təmin edilməsi, innovasiyalara əsaslanan laboratoriyaların, elmi-tədqiqat mərkəzlərinin yaradılması bu siyasətin getdikcə tətbiq olunan prinsiplərinin nəticəsidir. Bu gün aparılan islahatlar, təyinatlar, yaradılan strukturlar da məhz gənclərin iştirakı və töhfəsi ilə həyata keçirilir. Artıq Azərabaycan gəncliyi güc strukturlarından tutmuş idarəetməyə qədər çox ciddi sahələrdə öz sözlərini deməkdədir. Bu gün hər bir Azərbaycan gənci Ümummilli Lider Heydər Əliyevin ideyalarını öz fəaliyyətində daim rəhbər tutmalı, onun miras qoyduğu müstəqil Azərbaycanı gələcək nəsillərə inamla, əzmlə ötürməlidir.

Emin BAĞIROV,

AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının İdarə Heyətinin üzvü, mexanika-riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.imm.az saytına istinad zəruridir.

İyunun 12-də AMEA-nın Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsinin (FRTEB) Elmi şurasının onlayn iclası keçirilib.

Tədbirdə AMEA-nın vitse-prezidenti, Elmi şuranın sədri, akademik Rasim Əli­qu­li­yev, şu­ra üzv­lə­ri, bölmənin tərkibinə daxil olan elmi müəssisələrin rəhbərləri və aidiyyatı şəxslər iştirak edib­lər.

Öncə akademik Rasim Əliquliyev gündəlikdə yer alan məsələləri iclas iştirak­çı­la­rı­nın diq­qə­tinə çatdırıb.

Akademik bir müddət öncə Azərbaycan Res­pub­li­ka­sı­nın Prezident cənab İl­ham Əli­ye­vin imza­la­dı­ğı müvafiq Sərəncamlara əsasən, Azər­baycanda el­min inkişafına göstərdikləri xid­mət­lərə görə aka­­demik Fik­rət Əliyevin Azərbaycan Res­pub­­li­ka­sı­nın “Əməkdar elm xadimi” fəx­ri adına layiq gö­rül­düyünü, akademik Yusif Məm­­mədovun 2-ci də­rə­cəli “Əmək” ordeni, akademik Adil Qəribovun və AMEA-nın müxbir üzvü Aydın Ka­zım­zadənin “Şöh­rət” or­den­i­ ilə təltif olunduqlarını vur­ğu­la­yıb.

Həmçinin onlayn iclasın iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb ki, Prezident İlham Əliye­vin 22 may 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə akademik Nazim Məmmədovun, professor İma­məddin Əmiraslanovun, dosent Nadir Abdullayevin və Ziya Əliyevin həmmüəllifi olduqları “Ma­teriyanın yeni kvant halı – antiferromaqnit topoloji izolyator: dizayn, əsas elektron xas­sələri və tətbiq perspektivləri” mövzusunda elmi məqalələr toplusu Azərbaycan Res­pub­likasının elm sahəsində Dövlət Mükafatı verilib.

Təltif olunan Bölmə üzvləri ölkəmizin rəhbəri, cənab İlham Əliyevə və AMEA-nın prezidenti akademik Ramiz Mehdiyevə Azərbaycan elminə və alimlərimizə gös­­tər­dik­­ləri diqqət və qayğıya görə xüsusi minnətdarlıqlarını bildiriblər.

Daha sonra Elmi şuranın sədri, akademik Rasim Əliquliyev AMEA-nın 10 iyun 2020-ci il ta­rixində keçirilən Ümu­­mi Yığıncağının FRTEB qarşısında müəy­yən­ləş­dir­diyi vəzifələr haqqında ət­raflı mə­lu­mat verib. Qeyd edib ki, FRTEB-in elmi müəssisələri tərəfindən irəli sürülmüş bir sıra mühüm təkliflər Ümumi Yığıncaqda geniş müzakirə olunmuş və bu barədə qərarlar qəbul edilmişdir.

Onlayn iclasın gündəliyində yer alan növbəti məsələ Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elm­ləri Bölməsi üzrə məqsədli elmi proqramların müzakirəsini özündə ehtiva edib. Elmi şuranın üzvləri FRTEB-in elmi tədqiqat müəssisələrinin məqsədli elmi proqramlarının AMEA-nın Rəyasət Heyətinə təqdim edilməsini qərara alıblar.

İclasda, həmçinin həlli vacib olan digər elmi-təşkilati məsələlərə də baxılıb. Belə ki, “AMEA-nın 2020-2025-ci illər üçün inkişaf proqramı”nın icrası ilə bağlı Tədbirlər planı, həmçinin FRTEB-in elmi müəssisələrinin koronavirus pandemiyası və onunla əlaqədar problemlərə dair təklifləri  onlayn iclasın iştirakçıları tərəfindən geniş müzakirə olunub və müvafiq qərarlar qəbul edilib.

Bu ilin mart ayında Türkmənistan Prezidenti Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun öl­kə­mizə rəsmi səfəri çərçivəsində ikitərəfli əməkdaşlığı özündə ehtiva edən çoxsaylı sə­nəd­lə­rin imzalandığını xatırladan akademik Rasim Əliquliyev, “Azərbaycan Milli Elmlər Aka­demiyasının İdarəetmə Sistemləri İnstitutu ilə Türkmənistan Elmlər Akademiyasının Seysmologiya və Atmosfer Fizikası İnstitutu arasında qəbul edilən Anlaşma Memo­ran­du­mu”n­dan danışıb.

Məsələ ilə bağlı çıxış edən akademik Telman Əliyev qeyd edib ki, bu sənəd əsa­sın­da “Zəlzələnin başlanmasının seysmoakustik nois monitorinqi və onun ocağının zonası ba­rə­də xəbərdarlıq sistemi” adlı layihənin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulub. “Layihəyə əsa­sən,  həm Türkmənistanda, həm də Azərbaycanda bir neçə seysmoakustik stansiya tikil­mə­lidir. Bundan başqa, hər iki ölkənin stansiyalarında monitorinq mərkəzi və qərar qəbuletmə sistemi olmalıdır”, – deyə alim əlavə edib.

Daha sonra AMEA-nın Biofizika İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Oq­tay Qasımov “Hüceyrə Texnologiyalarının İnkişafı” proqramı haqqında onlayn iclasın iş­­ti­rakçılarına ətraflı məlumat verib. FRTEB-in Elmi şurası AMEA-nın Rəyasət Heyəti qarşısında “Hüceyrə Texnologiyalarının İnkişafı” proqramı barədə müva­fiq vəsatət qal­dı­rılmasını qərara alıb.

Elmi şuranın üzvləri Fizika İnstitutunun böyük elmi işçisi Faiq Əhmədovun və elmi işçisi Nur­lan Abbaslının Rusiya Federasiyasının Dubna şəhərində yerləşən Birləşmiş Nüvə Təd­qiqatları İnstitutu ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən orada apardıqları birgə elmi təd­qi­qat­­ların davam etdiyi­ni nəzərə alaraq, onların ezamiyyətinin bir il müddətinə uzadılması ba­rədə AMEA-nın Rəyasət He­yəti qarşısında vəsatət qaldırılmasını qərara alıblar.

Onlayn iclasda bir sıra həlli vacib olan məsələlər müzakirə olunub, suallar cavab­lan­dı­rılıb.

Rusiya xəstəxanalarına COVID-19-a qarşı preparat olan, virusun artmasının qarşısını alan “Avifavir” daxil olub. İlk dərmanları Moskva, Leninqrad, Novqorod, Kirov, Nijeqorod vilayətlərinin tibb məntəqələri alıb.

poisknews.ru saytının məlumatına görə, preparat məcburi tibbi sığorta proqramına daxil olan rusiyalılar üçün ödənişsiz olacaq. Hazırda Rusiyada “Avifavir”ə qarşı yüksək tələbat olduğundan onun ölkənin bütün regionlarına çatdırılmasına dair danışıqlar aparılır. Həmçinin 10-dan çox ölkədən “Avifavir”in çatdırılmasına dair sorğular alınıb.

“Kliniki sınaqların nəticələri “Avifavir”i dünyada ən ümid verən dərman preparatlarından biri hesab etməyə imkan verir”, – deyə Rusiyanın Birbaşa İnvestisiyalar Fondunun baş direktoru Kiril Dmitriyev qeyd edib.

Bildirilir ki, preparat sərbəst satış üçün nəzərdə tutulmayıb. O, yalnız xəstəxanalarda əlçatan olacaq. Bu ay ərzində ümumilikdə 60 min “Avifavir” istehsalı planlaşdırılır. Zərurət yaranarsa, istehsalın həcmi ildə iki milyona qədər artırılacaq.

Xatırladaq ki, Rusiyanın Birbaşa İnvestisiyalar Fondu tərəfindən hazırlanan bu dərman dünyada koronavirus infeksiyana qarşı qeydə alınmış iki preparatdan biridir.

AMEA Rəyasət Heyətinin mətbu orqanı olan “Elm” qəzetinin 7-ci və 8-ci sayları çapdan çıxıb.

Qəzetin ilk səhifələrində Prezident İlham Əliyevin “2020-ci il üçün Azərbaycan Respublikasının elm sahəsində Dövlət Mükafatının verilməsi haqqında”, “Beşbarmaq dağı” Dövlət Tarix-Mədəniyyət və Təbiət Qoruğunun yaradılması haqqında” sərəncamları və bir sıra fərmanları yer alıb.

Nəşrin növbəti səhifələrində AMEA-nın onlayn Ümumi yığıncağı, həmçinin Rəyasət Heyətinin onlayn iclası, akademiyada ölkə başçısının çağırışlarına əsaslanan sistemli tədqiqatlara başlanılması, Humanitar və İctimai Elmlər Bölməsinin Elmi şurasının onlayn tədbiri, Azərbaycan və Belarus arasında elmi-texniki əməkdaşlıq üzrə İşçi Qrupun onlayn formatda üçüncü iclası, “İnsan genetikası və genetik xəstəliklər: problemlər və inkişaf perspektivləri” mövzusunda onlayn beynəlxalq konfrans və s. barədə materiallar əks olunub.

Bundan əlavə, oxucular qəzetdə “Vətənin qurtuluş savaşına başçılıq edən lider”, “Pandemiya ilə mübarizədə yeni mərhələ: minnətdarlıq və məsuliyyət”, “Pandemiya dövrü Azərbaycan dövlətçiliyinin uğurlu sınağı oldu”, “Postpandemiya, yaxud postamneziya dövrü”, “Pandemiya şəraitində immunitetin təbii üsullarla gücləndirilməsi yolları”, “Nadir şahın qətli üzərindən sirr pərdəsinin götürülməsinə xidmət edən dəyərli nəşr”, “Dördüncü Sənaye İnqilabı”, “Ölkənin ilk veb-portalı Science.az 25 illik yubileyini qeyd edir” adlı məqalələr, həmçinin fındıq qabığından bioekstraktın alınmasına dair müsahibə, region xəbərləri, yeni nəşrlər və s. məlumatlarla tanış ola bilərlər.

24 səhifəlik qəzetdə rus dilində maraqlı məqalələr də yer alıb.

Qeyd edək ki, 1984-cü ildən nəşr olunmağa başlayan “Elm” qəzetinin baş redaktoru İctimaiyyətlə əlaqələr, mətbuat və informasiya şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Ağahüseyn Şükürovdur.

© Mənbə: www.science.az

İyunun 10-da AMEA-nın 2019-cu ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyətinin yekunlarına həsr olunmuş onlayn Ümumi yığıncağı keçirilib.

Əvvəlcə AMEA-nın prezidenti, akademik Ramiz Mehdiyev Ümumi yığıncağın gündəliyindəki məsələləri diqqətə çatdırıb.

Tədbirdə Azərbaycan elminin inkişafında xüsusi xidmətləri olmuş və dünyasını dəyişmiş görkəmli alimlərin xatirələri bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.

Sonra akademik Ramiz Mehdiyev giriş nitqi ilə çıxış edərək, 2019-cu ildə elm sahəsində bir sıra uğurların əldə edildiyini və dövlət başçısının hər il olduğu kimi, bu il də Azərbaycan elminin inkişafına xüsusi diqqət yetirdiyini, elm sahəsinin inkişafı ilə bağlı mühüm qərarlar qəbul etdiyini bildirib. O, ölkə Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, tapşırıqlarını rəhbər tutaraq, AMEA-nın uğurla fəaliyyət göstərdiyini söyləyib. Qeyd edib ki, elmi-texniki potensialın qorunub sax­lanılması və inki­şaf etdirilməsi, yüksəkixtisaslı kadrların hazırlanması, elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi araşdırmaların ölkənin sosial-iqtisadi və mədəni-mənəvi inkişafına yönəldilməsi AMEA-da həyata keçirilən işlərin əsasını təşkil edib.

Akademik Ramiz Mehdiyev hesabat ilində AMEA-nın Ümumi yığıncağında Akademiyanın Rəyasət Heyətinin yeni tərkibinin təsdiq edildiyini, “AMEA-nın 2020-2025-ci illər üçün Milli İnkişaf Proqramı”nın qəbul edildiyini, elmimizin yeni prioritet istiqamətlərinin müəyyənləşdirildiyini, Akademiya Nizamnaməsinə bir sıra mühüm əlavə və dəyişikliklər olunduğunu diqqətə çatdırıb. Bundan əlavə, AMEA Rəyasət Heyəti aparatının yeni strukturu müəyyənləşdirilib, Akademiyanın kadr təminatı, maliyyələşdirilməsi, innovasiya siyasəti sahəsində müşahidə olunan bir sıra neqativ hallar aradan qaldırıldıb. AMEA rəhbəri hazırda beynəlxalq elmi əməkdaşlıq, elm və təhsilin inteqrasiyası, yüksəkixtisaslı kadr hazırlığı, innovasiya siyasətinin yeni əsaslarla qurulması, büdcədənkənar vəsaitlərin əldə edilməsi, Akademiyanın maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirildiyini deyib.

O, həmçinin koronavirus pandemiyasının bütün bəşəriyyət üçün ciddi bir təhdidə çevrildiyi bir dövrdə Prezident İlham Əliyevin bilavasitə rəhbərliyi ilə kompleks tədbirlərin həyata keçirildiyini, bu istiqamətdə düşünülmüş siyasət və çoxşaxəli qabaqlayıcı tədbirlərin öz müsbət nəticələrini verdiyini, insanların sağlamlığının qorunması və əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi üçün bütün lazımi işlərin görüldüyünü qeyd edib. Bildirib ki, Azərbaycan bu sahədə bir sıra beynəlxalq miqyaslı təşəbbüslərin də müəllifidir. Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının və Qoşulmama Hərəkatının Zirvə görüşlərinin keçirilməsi ilə bağlı ölkə başçısının təşəbbüslərini xüsusilə qeyd edən akademik Ramiz Mehdiyev bu tədbirlərdə aparılan müzakirələrin, qəbul olunmuş qərarların pandemiya böhranından çıxmaq üçün beynəlxalq birliyə mühüm töhfə olduğunu və koronavirusla mübarizənin Azərbaycan modelinin dünyanın bir sıra nüfuzlu beynəlxalq qurumları, o cümlədən Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyini diqqətə çatdırıb.

AMEA rəhbəri pandemiya və onun doğurduğu reallıqların bütün dünyada fundamental və tətbiqi elmi tədqiqatların inkişaf etdirilməsi zərurətini bir daha təsdiqlədiyini deyərək, respublikada bu istiqamətdə tədqiqatların əsas mərkəzi olan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının qarşısında bir sıra mühüm vəzifələrin dayandığını bildirib. O, rəhbərlik etdiyi qurumda pandemiya ilə mübarizə və postpandemiya dövründə qarşıda duran vəzifələrə dair artıq müvafiq təkliflərin hazırlandığını, konkret vəzifələrin müəyyənləşdirildiyini bildirib. Alim, ilk növbədə, biologiya və tibb elmlərinə diqqətin artırılmasını, xüsusilə də, molekulyar biotexnologiya, mikrobiologiya, immunologiya, virusologiya və infeksion xəstəliklər sahəsində tədqiqatların daha da genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb. O, eləcə də ictimai və humanitar elmlərin qarşısında mühüm vəzifələrin dayandığını, sosiologiya, iqtisadiyyat və digər elmi istiqamətlərin yeni səviyyədə inteqrasiyasına, multidissiplinar tədqiqatların genişləndirilməsinə ciddi ehtiyac olduğunu, ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafı, iqtisadi sektorların şaxələndirilməsi, neft və qaz gəlirlərindən asılılığın azaldılması istiqamətində mühüm işlərin görüldüyünü qeyd edib. Bildirib ki, Akademiya biliklər cəmiyyəti quruculuğunda daha yaxından iştirak etməli olduğunu bir vəzifə kimi müəyyənləşdirib. Akademik Ramiz Mehdiyev əlavə edib ki, alimlər milli iqtisadi təhlükəsizliyin tələblərinə müvafiq yeni iqtisadi modellərin işlənilib hazırlanmasına dəstək verməli, bio-, nano-, informasiya texnologiyaları və s. kimi aktual elmi istiqamətləri tədqiq etməli, milli proqram məhsulları sənayesinin formalaşması istiqamətində zəruri araşdırmalar aparmalıdırlar.

Sonra Akademiyanın 2019-cu ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında AMEA-nın akademik-katibi, müxbir üzv Əminağa Sadıqov məruzə edib. O, bildirib ki, 2019-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev elm sahəsi ilə bağlı 40-a yaxın fərman və sərəncam imzalayıb. Əminağa Sadıqov qeyd edib ki, AMEA-nın alimləri sənayenin, kənd təsərrüfatının, ümumilikdə ölkə iqtisadiyyatının, incəsənət və mədəniyyətin, səhiyyənin inkişafına, Azərbaycanın tarixinin və dilinin araşdırılmasına, qorunub saxlanılmasına xidmət edən, sosial məsələlərə dair 20-ə yaxın dövlət proqramının icrasında iştirak edib, bir sıra elmi tədqiqat işlərini və digər layihələri həyata keçiriblər.

Əminağa Sadıqov hesabat ilində AMEA-nın 23 oktyabr 2019-cu il ta­rix­li Ümu­mi yı­ğın­ca­ğın­da akademik Ramiz Mehdiyevin yekdilliklə AMEA-nın prezidenti seçildiyini və ölkə Prezidentinin 2019-cu il 23 oktyabr tarixli sərəncamı ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti vəzifəsinə təsdiq edildiyini bildirib. Qeyd edib ki, Ümu­mi yı­ğın­ca­qda, həmçinin AMEA Rə­ya­sət He­yə­ti­nin ye­ni tər­ki­bi müəyyənləşib, akademik İsa Həbibbəyli və akademik İbrahim Quliyev AMEA-nın birinci vitse-prezidenti vəzifələrinə seçiliblər. Ümu­mi yı­ğın­ca­ğın mü­va­fiq qə­rar­la­rı ilə AMEA Ni­zam­na­mə Ko­mis­si­ya­sı­nın səd­ri və tər­ki­bi təs­diq edil­ib, habelə Azər­bay­can Mil­li Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı­nın Ni­zam­na­mə­sinə tək­lif olunan əla­və və də­yi­şik­lik­lər qə­bul olunub­, təsdiq edilməsi üçün ölkə Prezidentinə təqdim edilib. Dövlət başçısının 10 aprel 2020-ci il tarixli 986 nömrəli fərmanı ilə AMEA-nın Nizamnaməsinə müvafiq dəyişikliklər təsdiq edilib.

Akademik-katib əlavə edib ki, AMEA-nın Ümu­mi yı­ğın­ca­ğın­ın 28 de­kabr 2019-cu il ta­rix­li qərarı ilə “AMEA-nın 2020-2025-ci il­lər üçün in­ki­şaf proq­ra­mı” təs­diq edil­ib. İn­ki­şaf proq­ra­mı növ­bə­ti beş il üçün el­mi təd­qi­qat­la­rın prio­ri­tet istiqamətlərinin mü­əy­yən edil­mə­si, struk­tur is­la­hat­la­rı­nın apa­rıl­ma­sı, ida­rə­et­mə­nin tək­mil­ləş­di­ril­mə­si, el­mi inf­rast­ruk­tu­run mo­dern­ləş­di­ril­mə­si, elm, təh­sil və iq­ti­sa­diy­ya­tın in­teq­ra­si­ya­sı­, el­min ma­liy­yə­ləş­di­ril­mə­si­, alim­lə­rin so­si­al tə­mi­na­tı­nın yax­şı­laş­dı­rıl­ma­sı kimi mə­sə­lə­lə­ri əha­tə edir.

O, həmçinin AMEA Rəyasət Heyəti aparatının yeni strukturunun, idarəetmə və təşkilati sisteminin təkmilləşdirildiyini, elmi müəssisələrin fəaliyyətinin məqsədyönlü koordinasiyası üçün bir sıra mühüm tədbirlərin görüldüyünü diqqətə çatdırıb.

Məruzəçi qeyd edib ki, hesabat ilində AMEA-nın elmi bölmələrinə daxil olan elmi müəssisələrdə 147 prob­le­mə dair 542 möv­zu üz­rə 1618 elmi tədqiqat işi aparılıb, onlardan 34 iş tətbiq olunub. Bundan başqa, 159 qrant üzrə işlər davam etdirilib, 36 patent alınıb.

Bildirilib ki, hesabat ilində AMEA-nın el­mi müəs­si­sə­lə­r­ində 139 mühüm el­mi nə­­ticə əldə olunub. Akademiyanın alimləri tərəfindən 518 ki­tab, 9431 mə­qalə və te­zis, o cüm­lə­dən xa­ric­də 3107 mə­qalə və tezis çap etdiril­ib. İmpakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş 1051 məqaləyə 20500-dən çox istinad olunub. Ə.Sadıqovun sözlərinə görə, Azərbaycanın elm və ali təhsil müəssisələrindən “Web of Science” bazasına bütün dövr ərzində (1975-2019) 17 mindən çox elmi əsər daxil olub. Bu elmi əsərlərin 12 mindən çoxu (71%-dən çoxu) AMEA-nın payına düşür. 2019-cu ildə “Web of Science” bazasına AMEA-nın 708 elmi əsəri daxil olub və bu əsərlərə 2000-ə yaxın istinad olunub: “Dünyanın nüfuzlu “Scopus” bazasında 2019-cu ildə dünya üzrə 5637 universitet və müəssisələr arasında AMEA 775-ci yerdədir. Bu bazada AMEA-nın elmi reytinqi həm Cənubi Qafqaz ölkələrinin, həm də Orta Asiya ölkələrinin akademiyaları sırasında sosial göstəricilər üzrə birinci yerdədir. Hazırda AMEA-nın 68 elmi jurnalının 5-i “Web of Science” bazasına daxildir”.

Akademik-katib qeyd edib ki, ölkədə aparılan elmi tədqiqat işlərini əlaqələndirmək, müxtəlif elmi strukturları birgə tədqiqatlara cəlb etmək, həmçinin elm və texnikanın nailiyyətlərinin təcrübədə istifadə edilməsinə kömək məqsədilə 2019-cu ildə Azərbaycan Respublikası Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının və AMEA Rəyasət Heyətinin birgə iclasında elmi istiqamətlər üzrə 38 yeni elmi şuranın yaradılması haqqında birgə qərar qəbul edilib. Onun sözlərinə görə, hesabat ilində Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının elmi şuralarında respublika üzrə qeydiyyata alınmış dissertasiya mövzuları haqqında məlumatların əlçatanlığının təmin edilməsi məqsədilə 2010-2019-cu illər üzrə qeydiyyata alınmış fəlsəfə doktorluğu üzrə 8054, elmlər doktorluğu üzrə 1416 dissertasiya mövzusu haqqında məlumatlar illər üzrə sistemləşdirilib və şuraların web-saytlarında yerləşdirilib. Həmçinin AMEA Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarı ilə elmi istiqamətlər üzrə elmi şuralar haqqında Əsasnamə və elmi istiqamətlər üzrə elmi şuraların tərkibi təsdiq edilib. Diqqətə çatdırılıb ki, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 30 yanvar tarixli qərarı ilə Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının tərkibi 15 nəfərdən 26 nəfərədək artırılıb.

“Elmlə təhsilin inteqrasiyası məsələsi də hər zaman AMEA-nın fəaliyyətinin prioritet istiqamətlərindən biri kimi diqqət mərkəzində olmuşdur”, -deyə bildirən Ə.Sadıqov qeyd edib ki, hazırda AMEA-nın elmi müəssiə, idarə və təşkilatlarında çalışan əməkdaşların ümumi sayı 10036 nəfərdir. Elmi işçilərin ümumi sayı 4700, o cümlədən 581 nəfəri elmlər doktoru, 1925 nəfəri fəlsəfə doktorudur. Bildirilib ki, AMEA-nın tərkbi 168 üzvdən (67 həqiqi üzv, 101 müxbir üzv) ibarətdir. AMEA-nın doktoranturasına fəlsəfə doktoru hazırlığı proqramı üzrə 100 nəfər, elmlər doktoru hazırlığı üzrə 31 nəfər (12 əyani, 19 qiyabi), AMEA-nın dissertanturasına fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 68, elmlər doktoru hazırlığı üzrə 107 nəfər qəbul olub.

Azərbaycanda doktorantura təhsilinin Avropa ali təhsil məkanının tələblərinə uyğun yenidən qurulması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun dəstəyi ilə “Nizami” layihəsi çərçivəsində doktorantura təhsili üzrə milli idarəetmə portalının yaradıldığını deyən akademik-katib doktorant və tədqiqatçıların mübadiləsini həyata keçirmək, birgə elmi araşdırmalar aparmaq məqsədilə AMEA ilə Fransanın Monpelye Universiteti arasında əməkdaşlıq haqqında çərçivə sazişinin imzalandığını, həmçinin doktorantura təhsili ilə bağlı nümunəvi fərdi müqavilənin hazırlandığını bildirib.

İclasda diqqətə çatdırılıb ki, Dövlət İmtahan Mərkəzinin müvafiq əmri ilə AMEA-nın magistraturasına 22 ixtisas üzrə 120 nəfər qəbul edilib. 2018/2019-cu tədris ilində 12 ixtisas və 37 ixtisaslaşma üzrə 63 tələbə AMEA-nın magistraturasını bitirib.

Əminağa Sadıqov bildirib ki, AMEA-nın elmi qurumlarında ali təhsil müəssisələrinin 10-dan çox baza kafedrası fəaliyyət göstərir. Ali təhsil müəssisələrində yaradılmış SABAH qruplarında təhsil alan tələbələr hesabat ilində AMEA-nın elmi qurumlarında elmi təcrübə keçib. 2019-cu ildə alimlərimiz Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi və Dövlət İmtahan Mərkəzi ilə birlikdə 30-dək dərslik və dərs vəsaiti nəşr etdirib, tədris proqramları hazırlayıblar.

Alimin sözlərinə görə, 2019-cu ildə AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələri daha da genişlənib. Akademiyanın 500-dən çox əməkdaşı xarici ezamiyyələrdə olub, müxtəlif ölkələrdən olan həmkarları ilə tədqim etdikləri ikitərəfli və çoxtərəfli müştərək layihələrin qalibi olublar. “Horizon – 2020” proqramı üzrə 2, Koreyanın Elm və Texnologiya Siyasəti İnstitutunun (STEPİ) dəstəyilə 1, Ukrayna Elm və Texnologiya Mərkəzinin dəstəyilə 8 layihənin icrası, həmçinin CERN və BNTİ ilə birlikdə ATLAS və ALICE layihələri çərçivəsində tədqiqatlar davam etdirilib.

Məruzəçi əlavə edib ki, hesabat ilində AMEA ilə müxtəlif ölkələrin təşkilatları arasında alim və mütəxəssislərin mübadilə göstəriciləri üzrə Türkiyə və Rusiya ilk yerləri tutur. Bundan başqa, MDB ölkələrindən Qazaxıstan və Özbəkistanla, qərb ölkələrindən İngiltərə və Avstriya ilə, şərq ölkələrindən Yaponiya və Koreya ilə alim və mütəxəssislərin mübadiləsi həyata keçirilib.

AMEA-nın akademik-katibi 2019-cu ildə e-Azərbaycanın bir seqmenti olan e-elmin və elmin informasiya təminatının formalaşdırılması, inkişafı istiqamətində işlərin davam etdirildiyini, bir sıra nəticələrin əldə olunduğunu diqqətə çatdırıb. O, müxtəlif təyinatlı informasiya sistemləri və veb-saytların istifadəyə verildiyini bildirib. Vurğulayıb ki, elektron elm mühitinə kiber-fiziki sistemlərin inteqrasiyası məsələləri tədqiq olunub və effektiv həlləri təqdim edilib, eləcə də vətəndaş elmi layihələrinin formalaşdırılması məsələləri tədqiq olunub və ümumiləşdirilmiş konseptual modeli işlənilib. Bundan əlavə, elektron elmin şəbəkə platforması olan “AzScienceNet” Elm Kompüter Şəbəkəsinin infrastrukturunun genişləndirilməsi, AMEA-nın elmi müəssisə və təşkilatlarının resurslarının AzScienceNet şəbəkəsinin Data Mərkəzində saxlanılması və hostinq xidmətlərinin dəstəklənməsi, onun resurslarından səmərəli istifadə olunması, həmçinin Avropanın onlayn elm və təhsil mühitinə inteqrasiyası ilə əlaqədar işlər görülüb.

“AMEA rəhbərliyi tərəfindən gənclər siyasəti 2019-cu ildə də uğurla davam etdirilib. Akademiyanın Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasını təmsil edən 3000-dən artıq tələbə, magistr, doktorant və alim sayına, eləcə də bilik potensialına görə günümüzdə respublikanın ən böyük intellektual qüvvəsi hesab edilir. “Ma­gistr-2019”, “Gənc qadınlar elmdə”, “Gənc kimyaçılar elmdə” kimi bir sıra müsabiqələr, həmçinin AMEA-da 35 yaşadək elmlər doktoru elmi dərəcəsi almış gənc alimlər üçün mükafat təsis edilib. Bütün bunlar gənc alimlərin intellektual fəaliyyətinin dəstəklənməsi və elmə həvəsləndirilməsi məqsədini daşıyıb”, – deyə məruzəçi əlavə edib.

Çıxışının sonunda Əminağa Sadıqov AMEA-nın qarşısında duran problem və perspektivlərdən danışaraq, qeyri-neft sektorunun inkişafı, elmi nəticələrin kommersiyalaşdırılması və innovasiya fəaliyyətinin gücləndirilməsi ilə bağlı məqsədyönlü tədbirlərin görülməsinin zəruriliyini vurğulayıb. O, “AMEA-nın 2020-2025-ci illər üçün İnkişaf Proqramı”nın icrasından irəli gələn məsələləri və elmin qlobal çağırışlara uyğun inkişafını təmin etmək məqsədilə bir sıra vəzifələrin həyata keçirilməsinin məqsədəuyğunluğunu qeyd edib.

Sonra AMEA-nın birinci vitse-prezidentləri, akademiklər İsa Həbibbəyli və İbrahim Quliyev, vitse-prezidentlər – akademiklər Tofiq Nağıyev, Dilqəm Tağıyev, İradə Hüseynova və Rasim Əliquliyev çıxış edərək AMEA-nın 2019-cu ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabatı yüksək qiymətləndiriblər. Onlar rəhbərlik etdikləri elmi bölmələrə daxil olan müəssisə və təşkilatların əldə etdikləri ən mühüm nailiyyətlərdən söz açıb, bölmələrin qarşısında duran problem və vəzifələrdən danışıb, Azərbaycan elminin inkişafı ilə bağlı təkliflərini səsləndiriblər.

Daha sonra AMEA-nın müxbir üzvü Əminağa Sadıqov Ümumi yığıncağın Akademiya üzvlərinin hesabata verdikləri qiymətlər əsasında hazırlanmış qərar layihəsini səsləndirib.

Tədbirdə AMEA-nın prezidenti, akademik Ramiz Mehdiyev Akademiya üzvlərinin elektron poçt vasitəsilə təqdim etdikləri rəy, təklif və səslərini də nəzərə alaraq, qərar layihəsini səsə qoyub. Səsvermənin nəticələrinə əsasən, AMEA-nın 2019-cu ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabatı təsdiq edilib.

İclasda digər bir sıra elmi-təşkilati məsələlərə də baxılıb. AMEA Rəyasət Heyətinin nəzdində Sərbəst Elektron Resurslar Mərkəzinin yaradılması, AMEA-nın Fəlsəfə İnstitutunun adının dəyişdirilərək Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutu adlandırılması, AMEA-nın Quba Regional Elmi Mərkəzinin yaradılması ilə bağlı məsələlər müzakirə olunub, müvafiq qərarlar qəbul edilib.

Sonda AMEA-nın prezidenti yekun nitqində Akademiyanın qarşısında yeni və daha mühüm vəzifələrin dayandığını, alimlərimizin bütün potensialını səfərbər edib ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin həyata keçirdiyi çoxşaxəli islahatlara həm elmi nailiyyətləri, həm də aktiv vətəndaş mövqeyi ilə dəstək verməli olduqlarını qeyd edib.

© Mənbə: www.science.az