31 oktyabr 1815-ci ildə Almaniyanın Ostenfelde şəhərində doğulan Karl Teodor Vilhelm Veyerstras (Weierstraß Karl Theodor Wilhelm) XIX əsrin ən əhəmiyyətli riyaziyyatçılarından biri kimi tarixə düşüb.

Veyerstras hüquq elmlərini Bonn Universitetində, riyaziyyatı isə Münster Universitetində öyrənmişdir. 1856-cı ildən Berlində universitet professoru kimi fəaliyyət göstərmiş və riyazi analiz, funksiyalar nəzəriyyəsi, variasional hesablamalar, diferensial həndəsə və xətti cəbr sahələrində önəmli araşdırmalar aparmışdır.

O, riyazi analizin məntiqi əsaslarını real ədədlər nəzəriyyəsinə əsaslandıraraq sistemləşdirib. Veyerstras “yuxarı və aşağı sərhəd” və “hədd nöqtəsi” anlayışlarını sistemli şəkildə tətbiq etmiş, fasiləsiz funksiyaların əsas xüsusiyyətlərini sübuta yetirmişdir. Onun adı ilə bağlı olan (Veyerstras kriteriyası) funksional sıra üçün vahid yaxınlaşmanı müəyyən etməyə imkan verir.

Veyerstras həmçinin davamlı, lakin heç bir nöqtədə törəməsi olmayan funksiyanın nümunəsini təqdim etmiş, istənilən fasiləsiz funksiyanı çoxhədli polinomlarla istənilən dəqiqlikdə yaxınlaşdıra biləcəyini sübuta yetirmişdir (Veyerstras teoremi).

Onun elmi fəaliyyətinin mərkəzində analitik funksiyaların nəzəriyyəsi dayanır. Veyerstras təməl olaraq qüvvət sıralarını əsas götürərək analitik funksiyaların davamlılığını və sonsuz məhsullar şəklində ifadəsini araşdırmış, çox dəyişənli funksiyaların nəzəriyyəsini inkişaf etdirmiş və eliptik funksiyalar nəzəriyyəsində yeniliklər gətirmişdir.

Variational hesablamalar sahəsində Veyerstras funksionalın maksimum və minimum hallarının şərtlərini müəyyənləşdirmiş, parametrik funksiyalar üçün variational hesablamanın əsaslarını qurmuş və “kəsik həllər” mövzusunda işlər aparmışdır. Diferensial həndəsədə o, geodezik xətləri və minimal səthləri tədqiq etmiş, xətti cəbrdə isə elementar bölənlərin nəzəriyyəsini yaratmışdır.

Karl Veyerstrasın əsərləri riyaziyyatın bir çox sahələrində fundamental əhəmiyyət daşıyır və onun elmi irsi bu gün də tədqiqatçılar üçün əsas istinad nöqtəsi olaraq qalır.

Qeyd edək ki, Veyerstrasın yetirmələri arasında riyaziyyat tarixində dərin iz buraxan adlar yer alır: Baxmann, Boltsa, Kantor, Engel, Frobenius, Gegenbauer, Hensel, Hölder, Hurwitz, Killing, Klein, Kneser, Königsberger, Lerch, Lie, Lüroth, Mertens, Minkowski, Mittag-Leffler, Netto, Schottky, Schwarz və Stolz.

O, yalnız görkəmli alman riyaziyyatçısı olmaqla kifayətlənməyib, 1864-cü ildən Rusiya Elmlər Akademiyasının (Peterburq) müxbir üzvü, 1895-ci ildən isə fəxri üzvü kimi tanınmışdır.

Karl Veyerstras19 fevral 1897-ci ildə Berlin şəhərində vəfat etmişdir.

math.ru